“Keuzevrijheid is een kostbaar goed Laten we daar steeds oog voor hebben en er met elkaar kei- en keihard aan werken dat lijdenswegen, zoals de lijdensweg die hier begon, niet opnieuw worden geplaveid.”
Ruben Vis, 13 juni 2019
Kamp Schoorl, het eerste door de Duitse bezetter opgerichte kamp, was het kamp waarin honderden politieke tegenstanders van de NSDAP werden opgesloten na hun arrestatie op 25 en 26 juni 1941. De meesten zijn na te zijn doorgestuurd op gruwelijke wijze vermoord, door vergassing of door medische experimenten.
Er volgden nog andere interneringen, van luchtmachtofficieren, jonge mannen uit Sommelsdijk, enkele tientallen burgers uit Maassluis, Rijnsburg en Hummelo, en een aantal christelijk politiek geëngageerden. Daarvan werden de meesten na verloop van tijd vrijgelaten.
In Kamp Schoorl is een groep joodse jongemannen geïnterneerd geweest die op 22 en 23 februari 1941 bij de eerste grote razzia in Amsterdam zijn gepakt en in de nacht van 11 op 12 juni nog een groep. Van deze in totaal 649 joden hebben er slechts twee het overleefd. “Slechts twee. Wie in zich opneemt wat hier is gebeurd, staat als aan de grond genageld.
Als ik lees wat er op het monument staat: ‘Voor hen begon hier een lijdensweg waarvan de meesten niet terugkeerden’ en ik de tekst op me in laat werken dan krijg ik het gevoel dat er een ogenschijnlijke tegenstrijdigheid in deze woorden ligt opgesloten, een paradox die de lezer tot nadenken dwingt.
Als iemand zich op een weg bevindt, een lijdensweg, dan hoop je voor hem of haar dat die lijdensweg ophoudt. Maar hier was niet de hoop op ophouden, maar de hoop op terugkeer. De hoop van hen die zich op deze lijdensweg bevonden.
Laten we ook hen hier benoemen die hun dierbaren plotseling hadden moeten zien vertrekken en gekweld door onzekerheid achter waren gebleven. En dan degenen van die bezorgden die later zelf ook op transport werden gesteld en de dood tegemoet gingen op weg naar het onbekende, het onheilspellende, deze kwelling van onzekerheid en hoop met zich meedragend, meetorsend.
Laten we beseffen dat ieder schepsel is gemaakt naar het beeld van God en dat de mens die zijn medemens doodt, 1 keer, 2 keer, 3 keer, 4 keer, 5 keer of 6 miljoen keer, al die keren een stukje God vermoordt en een deel van Zijn schepping vermoordt. Het leert ons dat wie een politieke tegenstander vermoordt, niet alleen een mens vermoordt maar ook de geest vermoordt. De geest hoeft niet de jouwe te zijn, zijn keuze is niet de jouwe, maar zijn vrijheid is wel jouw plicht om die gelijkwaardig te behandelen.
Voor ons geldt de plicht om het tegengeluid zoveel mogelijk de ruimte te geven. De vrijheid om te kiezen koesteren. Keuzevrijheid is een kostbaar goed.