Op Sederavond ben ik een man op een missie.
Ruben Vis
Bij ons thuis zijn er twee meningen. En uiteraard heb ik gelijk ;-). De andere mening vindt dat je voor Seideravond de tafel moet dekken met servies en bestek. Mijn mening is dat de maaltijd geen hoofdpunt van beleid is, maar slechts een (heel belangrijk) onderdeel van wat eigenlijk geen Seideravond zou moeten heten, en al helemaal geen Seidermaaltijd, maar: de Seider. Voor mij staan die borden, servetten en het zoveel-delig bestek maar hinderlijk in de weg. De mooi gedekte tafel is natuurlijk prima, en hoort bij de maaltijd zoals we die op vrijdagavond of jomtov hebben, maar in het kader van deze jomtov, van Pesach, van Sederavond en de inhoud ervan is de mooi gedekte tafel voor mij niet de hoofdmoot. Ik ben op Sederavond een man op een missie.
Herbeleven
Seider of Seder betekent volgorde. En blijkbaar is die volgorde essentieel. Anders had deze avond wel anders geheten. Waarom? Bij ons aan de Seder hebben we ieder jaar een tafel vol gasten, familie, vrienden, kinderen … en ieder jaar probeer ik ze één ding over te brengen. Er is een volgorde (Seder) en volgens die volgorde hanteren we de Haggada, het boekje dat de vertelling bevat die we deze avond aan elkaar vertellen. Die vertelling in blijkbaar die correcte voorgeschreven volgorde, heeft naar mijn idee één primair doel: het herbeleven van wat 3421 jaar geleden is gebeurd. Herbeleven is wat ik over probeer te brengen. De meest cruciale passage van de hele Haggada is voor mij dan ook het zinnetje na de uiteenzetting van Rabban Gamliel waar de opdracht luidt:
in ieder geslacht is men verplicht zich te beschouwen alsof je zelf uit Egypte bent uitgetrokken. Dat is de opdracht van Sederavond en die boodschap probeer ik jaar op jaar op die avond aan mijn Sedergenoten over te brengen.
Herbeleven, dat is blijkbaar de bedoeling van de Seder en van de Haggada, de vertelling die op deze avond plaatsvindt. Het opnieuw beleven is het kader waarin vervolgens alles wat er die avond gebeurt of aan de orde komt, wordt gegoten. Het eten van de matzes en de maror, het is om er bij stil te staan dat we slaven waren. De typering van de vier kinderen, het is om aan te geven dat met welk karakter en met welke achtergrond ook, we de uittocht uit Egypte herbeleven. Het noemen van de Tien Plagen, om zo te beschrijven van welke wonderbaarlijke gebeurtenissen onze voorouders in Egypte getuigen zijn geweest.
En iedere verklaring, zo van mijzelf als Seiderleider®, als van gasten groot of klein, vat ik in dat ene centrale begrip: herbeleven. De Seder Experience®, om het in hedendaagse RTL en John de Mol termen uit te drukken.
Voor één avond gaan we helemaal los
Het eerder aangehaalde, voor mij cruciale zinnetje spreekt van een opdracht: in ieder geslacht is men verplicht zich te beschouwen alsof je zelf uit Egypte bent uitgetrokken. Een verplichting in ieder geslacht. Ook daar zit een grote betekenis in. Wat wij vanavond doen is niet iets van de 21e eeuw. Nee, het iets wat al meer dan 20 of 21 eeuwen bestaat, gebeurt en in de grondslag onveranderd is gebleven. Die grondslag, zich beschouwen alsof je zelf uit Egypte bent getrokken, is ongewijzigd.
Voor één avond gaan we helemaal los, los van het hier en het nu. We gaan op in een tijdskolom die duizenden jaren teruggaat en die nog God weet hoelang zal worden voortgezet. Je zult begrijpen dat ik als Seiderleider met zo’n taak die ik mijzelf op mijn schouders heb gelegd, een zware avond heb.
Als ik na een lange avond moe maar voldaan mijn gasten de deur uit begeleid, loop ik even mee de straat op, de nacht in.
En dan kijk ik naar boven. Naar de sterren aan de hemel. Die sterren hebben de uittocht uit Egypte gezien. Die sterren hebben onze voorouders Sederavond zien vieren. Die sterren hebben die eerste Sederavond jaar in jaar uit zien herbeleven. Die sterren zijn mijn metgezellen in de tijd, mijn kameraden, vorig jaar, dit jaar en volgend jaar weer. Jaar na jaar, na jaar, na jaar …