[gepublic. 2004]
De KRO hoopte vurig dat Anne Frank alsnog de Nederlandse nationaliteit zou krijgen. Dan zou zij in aanmerking komen voor de titel ´Grootste Nederlander´. Een Kamermeerderheid zou de KRO hier in willen volgen. De gedachte lijkt op het eerste gezicht sympathiek, maar het tegendeel is het geval. Anne Frank vluchtte in 1934 met haar ouders en zuster uit Duitsland naar Nederland. Dit ondanks dat Duitse Joden in Nederland niet welkom waren en de Nederlandse regering er van alles aan deed om de toestroom van Duitse vluchtelingen tegen te houden. Zij verloor haar Duitse staatsburgerschap toen de Nazi´s besloten om Duitse vluchtelingen hun nationaliteit te ontnemen. Anne Frank stierf in Duitse gevangenschap in 1945, zij beleefde de bevrijding niet meer.
Nu, na zestig jaar, vindt de KRO het dienstig haar weer een paspoort te verschaffen. Het is te banaal voor woorden dat de Katholieke Radio Omroep zich nu plotseling bekommert om de nationaliteit van Anne Frank. Uitsluitend om mee te kunnen doen met een amusementsprogramma op Nederland 1. Gaat het de KRO om Anne Frank? Dan gaat het de KRO ook om de duizenden andere statenloze Joden die paspoortloos deze wereld verlieten. Maar daar hoor je de KRO niet over. Het belang van haar programmering staat centraal. Anne Frank moet Nederlandse worden in het belang van commercie en kijkcijfers.
En waarom moet Anne Frank plotseling Nederlander worden. Ze werd door dat land weliswaar toegelaten, vele anderen werden dat niet. Door hulp van goede Nederlanders kon zij met haar gezin onderduiken; door foute Nederlanders werd ze verraden. Maar er is een alles overstijgende overweging, die de poging van de KRO tot een afkeurenswaardige maakt. Anne Frank en al die andere van hun Duits staatsburgerschap ontdane vluchtelingen waren joods. En vanwege dat feit waren zij in eerste instantie hierheen gevlucht om niet veel later te moeten aanvaarden dat zij omwille van hun joods-zijn ook hier niet veilig waren. Hun tragische geschiedenis wordt nu in dienst gesteld van de kijkcijferrace. Dat André Hazes zijn lichaam ter beschikking stelde aan de amusementsindustrie verbaast niet, dat de KRO hier aan mee doet verrast wel. Anne Frank wordt het Nederlanderschap in gesleept, tegen wil en dank, zonder om te zien naar de oorzaken van haar lot of van dat van haar gezinsleden of andere betrokkenen.
Al die andere dochters van het Joodse volk die niet besloten katholiek te worden, zijn die niet heilig?
Of duikt hier het katholieke in het KRO-gedachtengoed op? De verkiezing van de Grootste Nederlander, is af te leiden uit de katholieke geloofsbelevenis, waarin de verering van personen een algemeen bekend gegeven is. Met het creëren van heiligen trek je heden ten dage geen miljoenenpubliek. Iets wat daar op lijkt, namelijk de kroning tot Grootste Nederlander lijkt aan de katholieke religie ontsproten. De katholieke kerk heeft eerder Joden heilig verklaard, de episode met Edith Stein is een treffend voorbeeld. Edith Stein was Joods, ging over tot het katholicisme en werd omwille van haar Joods-zijn in Auschwitz-Birkenau om het leven gebracht. Edith Stein was weliswaar katholiek maar werd omdat zij Jodin was, gedeporteerd. In 1998 werd Edith Stein door de kerk van Rome heilig verklaard, op 11 oktober van dat jaar. Zij is mede heilig verklaard als ‘dochter van het Joodse volk’. Al die andere dochters van het Joodse volk die niet besloten katholiek te worden, zijn die niet heilig? Precies zes jaar later, ook op 11 oktober, vindt de eindstrijd plaats van KRO’s Grootste Nederlander.
Ruben Vis in: Nieuw Israëlietisch Weekblad, 8 okt. 2004